Bij nieuwbouw en renovatie wordt koelen ook een belangrijke factor.

Zomers worden gemiddeld warmer en nieuwbouwwoningen beter geïsoleerd. De kans op oververhitting neemt sterk toe. De regelgeving om oververhitting te voorkomen, wordt daarom aangescherpt.

Wat brengen toekomstige zomers?  Zullen er weer temperatuurrecords sneuvelen? En wat doet dat met de temperatuur in huis?

Woningen worden steeds beter geïsoleerd waardoor de warmte, eenmaal binnen, langer blijft hangen. Veel glas is bovendien de trend. Daar komt bij dat de zomers heter worden. Aan de andere kant worden bewoners kritischer, want zij kennen het comfort van een koele auto, trein of werkplek. Genoeg argumenten om bij bouw en renovatie extra aandacht te besteden aan zomercomfort en het beperken van de kans op temperatuuroverschrijding. Het is geen luxe meer, maar een keiharde noodzaak.

Zomercomfort is echter lastig te meten. Hoe ‘gedraagt’ een woning zich en welke temperatuur is voor bewoners comfortabel? Hoe ziet een zomer er gemiddeld uit en gedurende hoeveel uren zal er in de woning sprake zijn van een temperatuur die de meeste mensen onprettig vinden? In de wettelijke bouwregelgeving is op dit punt tot nu toe niet veel geregeld.

 
Temperatuur Ontwerp-juli-eis

Maar dat gaat veranderen. Per 1 januari 2021 wordt de TO-juli-eis van kracht. Dit is een wettelijke eis waar alle nieuwbouwwoningen aan moeten voldoen. Daarnaast is er de Zomercomfortmeter. Dit is een richtlijn om te berekenen hoeveel uren de temperatuur in een vertrek hoger is dan wat mensen gemiddeld aangenaam vinden. Opdrachtgevers in de bouw, maar ook ontwerpers, bouwbedrijven en installateurs krijgen ermee te maken

De TOjuli-eis wordt dus tegelijk met de BENG-eisen voor (bijna) energieneutraal bouwen van kracht.  De bouwregelgeving schrijft straks voor dat TOjuli niet hoger mag zijn dan een grenswaarde van 1,0. Deze eis geldt voor nieuwbouwwoningen die niet voorzien worden van een actief koelsysteem. Bij de aanvraag van een Omgevingsvergunning moet worden aangetoond dat aan de grenswaarde wordt voldaan.

Hoe je TOjuli moet berekenen, staat in de NTA 8800. Die berekening valt in de meeste gevallen samen met de BENG-berekening. Daarom worden beide regels ook tegelijkertijd ingevoerd. Van woningen die wel een actief koelsysteem hebben, wordt verwacht dat die automatisch aan de grenswaarde voldoen. Dat hoef je dan niet meer met een aparte berekening aan te tonen. Het Lente-akkoord/Zeer Energiezuinige Nieuwbouw heeft de hoofdpunten van de TOjuli-regeling en de samenhang met BENG in een factsheet toegelicht.  Deze is dus straks met dezelfde software te bepalen.

Het TOjuli-getalzegt iets over de kans op temperatuuroverschrijding: hoe groter het getal, hoe groter die kans. Als die kans te groot is, krijg je geen vergunning om te bouwen. Maar het is slechts een indicatiegetal. Het is één getal voor een hele woning en niet voor de verschillende vertrekken. En het is gebaseerd op gemiddelden. Het is bovendien gebaseerd op een eenvoudige berekening. Je kunt er de grootste fouten mee voorkomen, maar een lage TOjuli is allerminst een garantie voor zomercomfort. Het is zeker geen ontwerptool. Als je het zomercomfort van nieuwe woningen wilt verhogen, moet je in de ontwerp- en bouwfase goed nadenken over een slimme combinatie van maatregelen. Denk ook aan zonwering aan de buitenkant van de woning.

De ‘Zomercomfortmeter’ zegt in dit opzicht iets meer over het werkelijke temperatuurverloop in een woning. De Zomercomfortmeter is door de Stroomversnelling op initiatief van marktpartijen ontwikkeld. Deze is geïnspireerd op renovatie van bestaande bouw, met name Nul-op-de-meterrenovatie, en geldt vooralsnog alleen als richtlijn.
De Zomercomfortmeter berekent over de periode van de laatste maandag in april tot de laatste zondag in september hoeveel uren de temperatuur in elke verblijfsruimte hoger is dan een temperatuur die als comfortabel wordt gezien. Welke temperatuur dat precies is, hangt af van de buitentemperatuur. De verwachte overschrijding van deze grenswaarde wordt berekend op basis van een fictief standaard klimaatjaar.
De uitkomst van de berekening leidt vervolgens tot een kwalificatie in drie categorieën: acceptabel, goed en zeer goed. Deze indeling is bedoeld om over het zomercomfort te kunnen communiceren met de klant: een opdrachtgever kan aan ontwerpers, bouwbedrijven en installateurs hiermee een goed omschreven ambitieniveau afspreken.

In de praktijk zal blijken dat goed geïsoleerde woningen met één of meer zonbelaste gevels zonder natuurlijke beschaduwing vrijwel altijd zonwerende voorzieningen nodig zullen zijn voor een classificatie ‘goed’. Een ‘zeer goede’ beoordeling vraagt vrijwel altijd om actieve koeling. Een woning met een ‘acceptabel’ zomercomfort zal in de zomerperiode regelmatig onaangenaam warm zijn. Met de zomercomfortmeter zie je dat al bij het ontwerp en niet meer alleen achteraf.