Wat is een Energiecoach?

Een energiecoach (soms ook wel energieambassadeur genoemd) geeft tips om energie te besparen, geeft informatie over de kwaliteit van isolatie en installaties in je woning en geeft tips over aanpassingen in je gedrag. Je kunt samen met de energiecoach een plan van aanpak opzetten, eventueel gebonden aan een tijdspad, om tot verduurzaming en besparing te komen. 

De Energiecoach is meestal een enthousiaste vrijwilliger die regio-, buurt- en straatgenoten stimuleert en ondersteunt met energie besparen in de woning. De ambassadeur biedt informatie over energiebesparende mogelijkheden. De Energiecoach heeft vaak een training doorlopen met een theoretisch en praktisch gedeelte zodat hij of zij een gedegen opname van een woning kan doen en u kan voorzien van een kundig advies. Het gaat met name ook over de gedragsmaatregelen die u kunt nemen in uw woning op het gebied van energie. Vaak zijn Energieambassadeurs mensen met een technische achtergrond maar dat is niet altijd zo en beslist ook niet noodzakelijk. Er zijn dus ‘verschillende soorten’ Energieambassadeurs, de meeste zijn ervaringsdeskundige en hebben bijvoorbeeld hun eigen huis al helemaal energiezuinig gemaakt. Tussen de energieambassadeurs zitten ook professionals met ruime praktijkervaring die graag hun kennis overdragen aan  ‘nieuwe energie ambassadeurs’ en aan jou.

Energiescan van een woning.

Energieambassadeurs of -coaches brengen dus op jouw verzoek,  bijvoorbeeld via het energieloket van de gemeente, een bezoek aan je huis en lopen samen met je de woning door om te kijken waar verbetering mogelijk is. Je zou het een energiescan kunnen noemen. Daarnaast bespreken ze ook het (energie) gedrag van de bewoner. Denk aan ramen en deuren sluiten, ventileren, licht uit waar niemand is, duurtijd van een douche, enz.  (foto: Haerlemsbodem)
Of het een 'coach' of 'ambassadeur' is, verschilt per gemeente. Sommige gemeenten zijn zo’n 15 jaar geleden zelfstandig en gedreven aan de slag gegaan met het onderwerp ‘verduurzaming’ en daar zijn deze termen uit voortgekomen. Maar er wordt hetzelfde mee bedoeld.

Energie Quickscan in het buurt- of dorpshuis

Er zijn ook energieambassadeurs die hun kennis liever in een keer breed uitdragen tijdens een infoavond in het buurthuis, vaak zijn er binnen de gemeente woonwijken waarin hetzelfde type woning vaak voorkomt. Op die manier hoeft men niet elke woning door maar kan men bijvoorbeeld 1 woning van dat type als voorbeeld stellen en aan de hand van foto's een presentatie maken. Ieder mens heeft zo zijn eigen kundigheid en manier van aanpak. Uiteindelijk is het doel hetzelfde: zorgen dat er minder verbruik is van m³ aardgas en/of minder kWh stroom en zodoende samen bijdragen aan een beter milieu. Er zijn vrijwilligers die gratis werken in hun vrije tijd, maar er zijn ook organisaties die een (redelijke) onkostenvergoeding vragen voor een bezoek aan huis.

Energieloket

In 2016 heeft de overheid de Nederlandse gemeente opgedragen een ’energieloket’ in te richten. In welke vorm dit tot stand moest komen was aan de gemeente zelf. Sommige gemeenten hebben dit ondergebracht bij landelijke partijen en maken gebruik van een website als loket zoals bijvoorbeeld https://regionaalenergieloket.nl/.

Woonwijzerwinkel

Een ander voorbeeld is de (Stichting)  Woonwijzerwinkel  welke het loket is voor de gemeente: Albrandswaard, Barendrecht, Brielle, Capelle aan den IJssel, Delft, Den Haag, Goeree Overflakkee, Gouda, Hellevoetsluis, Krimpen aan den IJssel, Lansingerland, Leidschendam en Voorburg, Maassluis, Midden-Delfland, Nissewaard, Pijnacker, Ridderkerk, Rijswijk, Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen, Westland, Westvoorne en Zoetermeer.  Gebundelde krachten dus. Bewoners van deze gemeente kunnen in de Woon Wijzer Winkel ideeën opdoen voor het verduurzamen van hun woning.  

(foto: woonwijzerwinkel te Rotterdam / energieloket)

Inmiddels is er ook een in Kerkrade (Limburg) en Tiel (Rivierenland). In de woonwijzerwinkel worden tastbaar de mogelijkheden getoond en er lopen mensen met kennis rond waarmee je jouw wensen kunt bespreken.  Eigenlijk zou het mooier zijn dat elke regio zo’n woonwijzerwinkel zou hebben. Een plaats waar men terecht kan met vragen over de verduurzaming van hun woning. In onze 'fantasie' zien we bijvoorbeeld gepensioneerde ‘bouwvakkers en installateurs’  om beurt vrijwillig een of 2 dagen in de week deze 'winkel' bestieren. Dat geeft een zinvolle invulling aan hun ‘oude dag’ en het draagt  bij aan de verduurzaming van ons land.  Natuurlijk onder begeleiding en met training van deskundige. 

Vanaf 2026 mag je niet meer alleen de ketel vervangen, hybride wordt de standaard.

De regering heeft gesteld dat vanaf 2026 hybride warmtepompen de standaard worden voor het verwarmen van woningen. Dat betekent dat bij vervanging van de cv-installaties mensen moeten overstappen op een duurzamer alternatief. In veel gevallen is dit een hybride warmtepomp, maar ook alternatieven zoals de volledig elektrische warmtepomp of een aansluiting op een warmtenet zijn mogelijk. Ook hierbij kan de energiecoach een eventueel eerste advies uitbrengen, een goed advies is namelijk maatwerk. Elke woning, elke bewoner, elke portemonnee is anders en dat vergt maatwerk. Zo zal inderdaad de een direct overgaan tot all electric (warmtepomp) en de ander beginnen met een hybride installatie (ketel + kleine warmtepomp).

De gemeente maakt op dit moment al een begin met betrekking tot de energie transitie.

De gemeente is begonnen met het door onderzoek vaststellen van uitgangspunten richting de gasloze toekomst.

• Welke bronnen zijn er in de gemeente (denk aan stadsverwarmingsmogelijkheden / rest warmte uit industrie of anders)
• Welke wijken kunnen we koppelen aan een warmtenet ?  Is er 'warmte' hiervoor in de buurt en wanneer is dit rendabel? Een eerste feit is dat de warmtebron in de buurt van woningen moet zitten, lange leidingen zijn niet rendabel. 
• Is de wijk (of dorp) wellicht beter af met warmtepompen ?  Is er bijvoorbeeld hiervoor oppervlakte water als bron beschikbaar ? 
• Of is waterstof een optie in een bepaalde wijk?   Kortom er is volop werk aan de 'denkwinkel'.  

Welke wijk in de gemeente leent zich het best om mee te beginnen.  Die volgorde is al snel:   

1. Nieuwbouw (meteen een warmtepomp, geen gasaansluiting meer)
2. Woningen vanaf 1965 (Na-isoleren en/of eventueel eerst een hybride warmtepomp)

3. Oudere woningen dan 1965 (Mogelijkheid voor een warmtenet / stadsverwarming onderzoeken ?) 

Hoe pakt de gemeente dit aan ?  Worden bewoners niet van de een op andere dag voor hoge kosten gezet?
Nee, dit laatste is zeker niet de bedoeling, daarom is het nu al tijd om langzaam maar zeker de richting te bepalen. 

Nieuwbouw wijken kunnen vanaf vandaag de dag gasloos worden gemaakt. Voor oudere woningen zal de grote omslag vanaf 2030 gaan plaats vinden .. met een uitloop tot 2050.  Dan zal Nederland van het gas gaan.  ?

Bovenstaand plaatje geeft een toekomstbeeld zoals dat nu (2023) wordt gezien. 
 

• 20% van de woningen komt op groengas,  dit kan waterstof zijn dus. 
• 40 tot 70% van de woningen komt op een warmtenet met hoog, midden of laag temperatuur.
• 10 to 40% van de woningen krijgt een individuele warmtepomp. 

De grootste aandachtspunten zijn het verzwaren van het elektriciteitsnet, en het bepalen waar de warmte voor de 'warmtenetten' vandaan moet komen. Ook de gasleiding heeft aandacht nodig als daar later 'waterstof'  door heen moet. 

De gemeente krijgt een regierol in de warmtetransitie.

Hoe men vanuit de gemeente vorm en inhoud geeft aan die regierol, is bepalend voor de invulling van bewonersparticipatie. De rol van de gemeente kan top-down, sturend, coördinerend en uitvoerend zijn. Er kan een gedetailleerde uitwerking van het toekomstige energiesysteem zijn (besturen) of juist ruimte zijn voor bottom-up initiatieven. In dat geval is de gemeentelijke rol voornamelijk faciliterend en informerend en initiatieven het toekomstige energiesysteem bepalen (laveren). Een navigerende regierol (navigeren) biedt zowel ruimte voor een top-down als een bottom-up aanpak. De navigerende rol is zowel sturend als monitorend, waarbij spelregels en randvoorwaarden zijn opgesteld voor het toekomstige energiesysteem. Uit het TNO onderzoek ‘Samen werkt het beter’ blijkt dat verschillende gemeentes gebruik maken van deze tussenweg: het navigerende regiemodel. Samenwerken werkt immers beter, bewonersparticipatie op wijkniveau is wensbaar.  De participatie gaat dan uiteraard niet over de vraag wel of niet van het gas af, maar over de vraag; Hoe komen we van het gas af.

De energie-coach of ambassadeur kan eventueel ook een (adviserende) rol spelen in deze participatie.  

De energiecoach van  'Alle lichten op groen / Helmond',  bracht een bezoek aan mevr. Vereijken.

Energie Coöperatie

Ook zijn er in ons land verschillende Regionale Energie Coöperaties opgericht. Sommige gemeenten betrekken de Regionaal Coöperaties mee in de totstandkoming van het energieloket.

Wat is een energiecoöperatie?  Dit is een initiatief van lokale bewoners, die de handen ineen slaan en aan de slag gaan met duurzame energie. Dat kan zijn door te investeren in de opwekking van zon- of windenergie. De opbrengst hiervan wordt gebruikt voor andere investeringen in de lokale gemeenschap. In sommige gevallen zijn de vrijwillig energieambassadeurs of coaches ondergebracht bij de Energie Coöperaties, in andere gevallen bij de Energie Loketten en een enkele organisatie draait op zich zelf. 

Hoe word je energieambassadeur,energiecoach ?

Informeer bij je gemeente of er daar ook al een Energieambassadeurs project loopt en meld je aan. Is dat er niet ?  Motiveer ze door het idee te bespreken, zoek een aantal mede enthousiastelingen en vraag of de gemeente kan ondersteunen om het project op te zetten. Denk daarbij aan communicatie (gemeentelijke info-pagina) en eventueel een ambtenaar van bouw en woningtoezicht die een training kan geven of een training kan organiseren in samenwerking met een adviseur, leraar energie of andere gemeente.  Het hoeft de gemeente dan niet eens veel geld te kosten ..

Doelstelling en totstandkoming van deze website

Na het volgen van een korte cursus, aangeboden door de gemeente, zijn wij als energieambassadeurs op stap gegaan en hebben belangeloos medemensen geholpen om tot energie besparing te komen; enerzijds door een klein stukje gedragsverandering bij hen te weeg te brengen en anderzijds door het geven van tips voor woningverbetering.  Dit project loopt in onze regio slechts een paar maanden per jaar, dat is goed want ook een energieambassadeur verdient wat vrije tijd maar aan de andere kant bereiken we dan, met het bezoek van enkele tientallen woningen per jaar, niet zo heel veel mensen....

Vandaar ontstond het idee om het begrip ‘energieambassadeur’ te promoten, zodat er uiteindelijk meer ambassadeurs komen, dus meer woningen bezocht kunnen worden.  Daarnaast kunnen bewoners  natuurlijk zelf soms ook wel kijken wat er in hun woning voor verbetering vatbaar is, deze site moet hen daarbij helpen. En deze website kan ook gezien worden als ‘geheugensteuntje’ voor ons, energie-ambassadeurs, zelf.  

Doelstelling in het kort:

• Het zorgen dat mensen verstandiger omgaan met ‘energie’ zodat uiteindelijk minder fossiele brandstoffen hoeven worden gebruikt.  Het mes snijdt daarbij aan twee kanten: Het is beter voor ons milieu en het levert voor u een financiële besparing op.
• Het begrip energieambassadeur/energiecoach promoten, zodat uiteindelijk in bijna elke gemeente dit project loopt.
• Het brengen van algemene informatie omtrent wat er mogelijk is om uw woning te verbeteren.
• Een naslagwerk / verzamelplaats voor u en de energieambassadeur te creëren

Deze website zal langzaam maar zeker uitbreiden met algemene info en waar nodig aangepast en onderhouden worden door vrijwillige, enthousiaste en gedreven energieambassadeurs.

Wij wensen u veel energie besparing en lees plezier. 

De energiecoach en het  '80-55-35 plan'.

Deze werkwijze gaat uit van een brede basis van aspecten als gezondheid, comfort, betaalbaarheid en veiligheid, aspecten die alle van belang zijn. Het is dus meer dan alleen duurzaamheid, het geeft ook aandacht aan zaken als: passend bij bewonerswensen, slimme volgorde en een planmatige aanpak.

Een goed plan begint met inzicht

Er wordt begonnen met een uitgebreide nulmeting (hoe het op dit moment is).  De nulmeting geeft inzicht geeft in de huidige prestaties van de vijf pijlers; gezondheid, comfort, veiligheid, betaalbaar en duurzaam. Het gaat dus niet alleen over energie, maar ook over kwaliteit van binnenmilieu, de technische staat van bijvoorbeeld de CV leidingen en afgiftesysteem, soms wordt zelfs ook nog loden waterleiding ontdekt. Maar ook groot onderhoud, brand- en inbraakveiligheid komen ter spraken.
Naast de nulmeting wordt er ook samen met de bewoners stilgestaan bij hun woonwensen (denk o.a. nul treden: slapen, douchen, wonen op de begane grond) en wordt bekeken of er toekomstige momenten (bijvoorbeeld een verbouwing) gecombineerd kunnen worden met het treffen van verduurzamingsmaatregelen. Op basis van deze inzichten zijn bewoners in staat om samen met de energiecoach, tot een eigen plan te komen voor de woning.

Van 80 naar 55

● Ventilatie, kierdichting en monitoring (van 80ºC naar 55ºC cv-aanvoer). Door de kierdichting van de woning aan te pakken, en tegelijkertijd zoveel als mogelijk het binnenklimaat te conditioneren*, kan de warmtevraag van de woning worden gereduceerd. De gezondheid blijft dan op orde, de comfortbeleving wordt vaak vergroot, en de warmtevraag wordt teruggebracht. Op deze wijze wordt een eerste essentiële stap gezet naar een laagtemperatuurverwarming in de toekomst. (*ventilatie / wtw) en kan een hybridesysteem efficiënt worden toegepast. 

Van 55 naar 35

Het verbeteren van de woning op momenten dat het bij je past.  Bij de vervolgstap van 55ºC – 35ºC warmtevraag moet je denken aan een goed geïsoleerd dak, ramen, gevel en vloer. Deze stap maken weinig mensen in een keer. Dit komt meestal aan de orde bij aan- of verkoop van het huis of een grote verbouwing. Radiatoren kunnen dan bijvoorbeeld gewisseld worden voor vloerverwarming of convectors.  Als dit gebeurt is kun je met een aanvoertemperatuur van 35ºC de verwarming voeden en wordt je woning met Laag Temperatuur comfortabel en energiezuinig warm.

Subsidiemogelijkheden voor isolatie, warmtepomp e.a.

De overheid herziet jaarlijks de mogelijkheden voor subsidie, soms is er een budget waarbij het 'op is op' principe wordt gehanteerd. Voor actuele informatie kijkt u het best op de site van de rijksoverheid. 
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/energie-thuis

Goedkope lening

Het is ook mogelijk een gunstige lening af te sluiten om energiebesparende maatregelen te financieren. Genoemde subsidie en lening zijn te combineren. Ook een combinatie van de rijkssubsidie met bijdragen van een gemeente of provincie is mogelijk. Huiseigenaren die willen investeren in een energiezuiniger huis, kunnen een Energiebespaarlening afsluiten met een speciale rente bij het Nationaal Energiebespaarfonds. Het fonds heeft een budget van € 300 miljoen.

Isoleren: niet alleen beter voor het milieu maar ook voor uw portemonnee.

Woningverbetering brengt de energiekosten flink naar beneden. Onderstaand ziet u een tabel met het geschat gasverbruik voor een woning met een gebruiksoppervlak (GO) van 100 m² ( 40 m² bg + 40 m² 1e etage + 20 m² zolder).

U ziet dat als u de isolatie waarde verbeterd, het gasverbruik flink omlaag gaat. Als voorbeeld:
Stel dat u bij een 100m² GO woning, uit 1976 de isolatie verbeterd van RC 1,03 naar RC 5, dan bespaart u (richtgetal) 2341 m³ - 892 m³ = 1449 m³ gas per jaar. 

Stel dat uw woning een GO heeft van 130 m² (BG 48 m² + 1e verdieping 48 m² + zolder 34m²)

U deelt dan het gasverbruik door 100 en vermenigvuldigd dit weer met 130.

Stel dat we de zelfde woning uit 1976 als voorbeeld nemen en we gaan van Rc 1,3 naar Rc 5 toe:

Rc 1,3  geeft  2341 m³ gas : 100 m² = 23,41.  Deze uitkomst x 130 m² = 3043,3 m³ gas

Rc 5 geeft 892 m³ gas : 100 m² = 8,92. Deze uitkomst x 130 m² = 1159,6 m³ gas.

Besparing is dus 3043,3 m³ minus 1159,6 m³ = 1883,7 m³ gas per jaar.

Als 1 m³ aardgas € 0,80 kost, is de besparing per jaar dus 1883,7 x € 0,8 = € 1506,96 per jaar.
 

(snelle controle som op andere manier bij 100 m² was de besparing 1449 m³ gas,  bij 130 m² wordt dit x 1,3 (1449 x 1,3) = 1883,7 m³ gas )  Bovenstaande tabel is overigens ook leuk om uw woning er naast te houden. Vergelijk de gasverbruiken hierboven met die van u, en u ziet bijvoorbeeld dat uw woning uit 1965 inmiddels (na woning verbetering) gelijk is aan een woning uit bijvoorbeeld 2005.

Een flimpje gemaakt door het Energieambassadeur initiatief  Utrecht :

Nog 'n filmpje:
 

Laat je inspireren door Alex Laskey, klik hier voor zijn presentatie.

Samen kunnen we het verschil maken !

We kennen allemaal de uitspraak "verbeter de wereld begin bij je zelf", dat geldt voor Nederland maar ook voor U.
Kijk, eventueel met hulp van een energieambassadeur, wat u kunt bijdragen aan energiebesparing, of richt met behulp van uw  gemeente ook in uw stad of dorp een organisatie 'energieambassadeurs' op.