Energieambassadeurs, een kans voor Nederlandse Gemeenten

Veel gemeenten willen een bijdrage leveren aan de energietransitie, de energiekosten voor hun inwoners beheersbaar houden en werkgelegenheid creëren. Bestaande woningen kunnen zodanig worden verbeterd dat de energierekening wegvalt of enorm verbetert Dat is gunstig voor de C02-uitstoot, de woonlasten en de werkgelegenheid . Energieneutraal wonen is nu al mogelijk, hoewel niet elk project tot volle tevredenheid van de bewoners verloopt, maar de techniek is voorhanden en verbeterd met de dag. Toch groeit het aantal verbouwingen niet vanzelf. Het grote publiek is onbekend met de mogelijkheden, en producten zijn nog lastig voorhanden en vaak duur. De transitie naar energieneutraal wonen vraagt dan ook om investeringen van de maatschappij als geheel, van huis­ eigenaar tot bouwer en bank. De overheid is hier niet de grote investeerder; wel kan zij dit transitieproces faciliteren en versnellen. Vooral door een platform te bieden waar mensen met energieneutraal ambities elkaar kunnen ontmoeten, en anderen kunnen inspireren en verder kunnen helpen.

De gemeente in de rol van facilitator is, omdat gemeente zelf weinig middelen en geld te beschikking hebben, dan een goede keuze.

Projecten als energieambassadeurs is dan een van de mogelijkheden om woningbezitters te motiveren iets aan energiebesparing te doen.

Tips voor de gemeente:

Basis - beweging - verleiding

1. In de basis kan de gemeente dus een aantal dingen regelen in de eigen organi­satie. Onderdeel hiervan is het versoepelen van de regels en het erkennen van het belang van energiebesparen en energieneutraal wonen in allerlei relevant beleid. Goede interne afstemming en heldere informatievoorziening, waardoor burgers niet 'verdwalen' tussen afdelingen,is dan essentieel.
2. Een tweede niveau is het organiseren van beweging. Dit kan door zelf campagne te voeren of door lokale koplopers uit te nodigen om hun enthousiasme en kennis te delen met anderen. Door te organiseren dat vragers en aanbieder elkaar ontmoeten wordt zaken doen bevorderd Daarnaast biedt het tevens een kans voor lokale ondernemers in de gemeenten, het mes snijd dan aan meerder kanten. Er komt werkgelegenheid, we komen dichter bij het doel van de CO2 uitstoot reductie en bewoners worden bewuster van energieverbruik.
3. Het derde niveau is verleiding. Dit kan gaan om subsidiering van de uitvoering, maar er zijn goedkopere en wellicht effectievere manieren om uitvoering te stimuleren. Bijvoorbeeld door (kostenneutrale) prikkels in legeskosten en door het verstrekken van een tegemoetkoming

Wie gaat er over duurzaam en energieneutraal (ver)bouwen binnen de ge­meente? In veel gemeenten wijzen de afdelingen Bouw en Woningtoezicht en de afdeling Milieu naar elkaar. Dit maakt het voor bewoners die ener­gieneutraal willen bouwen verwarrend waar ze informatie en hulp kunnen vinden en aan wie ze vragen kunnen stellen. Door duidelijkheid te bieden wie waarvoor verantwoordelijk is kan de gemeente energieneutraal wonen stimuleren.

Eén contactpersoon binnen gemeente! Deze persoon fungeert binnen en buiten de organisatie als ambassadeur van energieneutrale bouw. Tevens heeft deze expert een netwerk van ener­ gieneutraal adviseurs, bouwpartijen en andere ambassadeurs naar wie hij kan doorverwijzen. Hij of zij weet wat er komt kijken bij een energieneutrale verbouwing. Binnen de gemeentelijke organisatie is het helder naar wie moet worden doorverbonden bij vragen over duurzaamheid en energie.

Verbinder van lokale energie Een belangrijke rol voor de contactpersoon is het verbinden van lokale initiatieven en aanwakkeren van lokale energie. Waar woont een mogelij­ke doelgroep voor energieneutrale verbouwingen en hoe kan die worden bereikt?

Koplopers en lokale ambassadeurs vinden

De gemeente kan op zoek naar initiatiefnemers, bewoners en onderne­ mers die geïnteresseerd zijn in energie neutrale (ver)bouw. Door met hen in gesprek te gaan wordt inzichtelijk waar ze tegenaan lopen en wat ze nodig hebben. Enthousiaste koplopers kunnen lokale ambassadeurs voor energie­ neutraal wonen worden.

Koplopers podium geven

Informatieavonden of een Energiecafé over energie neutrale verbouw brengt buren en anderen bij elkaar. Koplopers die vertellen over hun ver­ bouwing naar energieneutraal zijn inspirerend. Er zijn diverse organisaties gespecialiseerd in het organiseren van bewonersbijeenkomsten. Het inscha­ kelen van een externe partij geeft een andere dynamiek en imago aan de bijeenkomst.

Praktijkvoorbeelden tonen

Het zien van andere energie neutrale woningen blijkt een belangrijk onder­ deel in het proces voordat bewoners zelf actie ondernemen.

Lokaal mensen verbinden,  matchmaking;
 

De gemeente kan energieneutraal bouwen of verbouwen stimuleren door ontmoeting tussen vraag en aanbod te faciliteren. Dit werkt twee kanten op. Zodra de lokale bouwpartijen zien dat er veel vraag is naar energieneutraal wonen zullen ze daarop aanbod ontwikkelen. Tevens zijn bewoners eerder geneigd energieneutraal te (ver)bouwen als ze zien dat de bouwpartijen weten hoe ze dat moeten aanpakken .

Informatiemarkt: oriënteren op vraag en aanbod

Het aantrekkelijke van een fysieke informatiemarkt is dat bewoners zich kunnen oriënteren en verschillende aanbieders kunnen vergelijken zonder zich verplicht te voelen advies of producten te kopen. Voor aanbieders is een markt interessant omdat ze een grote groep geïnteresseerden kunnen bereiken en tevens inzicht krijgen in waar deze doelgroep echt behoefte aan heeft.

Spreekuur: één op één advies en verkoop

Diverse gemeenten faciliteren een spreekuur waar bewoners vragen kun­ nen stellen aan (lokale) energieadviseurs, bouwbedrijven, architecten etc. Als gemeente kun je helpen door publiciteit en een zaal te regelen en een selectie van marktpartijen uit te nodigen.

Start ook een project energie ambassadeurs

Kortom, de gemeente kan een grote rol spelen om te komen tot besparing van energie, om te komen tot de doelstelling om vanaf 2020 alleen nog maar energie neutraal woningen te bouwen en om te stimuleren dat woningeigenaren hun woning verbeteren op gebied van energieverbruik .

Een Energieproject opzetten als ‘Energie Ambassadeurs’  is daarbij een van de manieren die kan.

• Maak binnen u gemeente (of samenwerkende gemeenten) een ambtenaar of werkgroep verantwoordelijk voor het project energie-ambassadeurs !
• Laat hen een 2 daags opleidingstraject opstellen voor bewoners uit de gemeente die vrijwillig energie ambassadeur willen worden.  (Op onze pagina organisaties treft u websites van gemeenten die reeds succesvol aan de gang zijn, vraag hen eventueel om tips of presentaties voor de opleiding).
• Hou de opleiding het liefst duidelijk en helder,  ga vooral niet te ver in op details maar kijk naar logische zaken die eigenlijk meteen wel in het licht kunnen springen met betrekking tot energie besparen. 
• Als dit is uitgestippeld kunt u een oproep plaatsen in lokale media en de gemeentelijke websites om energie ambassadeurs te werven.
• Gelijktijdig kunt u ook al een oproep doen aan bewoners om zich op te geven voor een bezoek van een energieambassadeur.
• Maak gebruik van wethouders, gemeenteraadsleden enz. om het traject naar buiten uit te dragen, maak persberichten en laat lokale kopstukken iets publiceren op facebook, twitter enz.
• Stel iemand uit de werkgroep aan die zowel de aanvragen als aanmeldingen van de bewoners beheert als later samenbrengt.
• Sommige van de deelnemende gemeente draaien het project maar een aantal maanden per jaar, bij voorkeur in de wintermaanden omdat bewoners dan weer denken aan hun draaiende gasmeter.
  Voobeeld:
  Oproep tot energie-ambassadeurs in september en oktober
  opleiding in november (maak een foto bij de uitreiking van de certificaten en gebruik die om middels persberichten bewoners te motiveren voor een bezoek om tot energiebesparing te komen)
  Looptijd bezoeken: December t/m maart.
  Het voordeel is dat de energieambassadeurs niet meteen de plicht voelen om het hele jaar bezig te zijn met vrijwillig bezoekjes.  Daarnaast kun je misschien eraan denken om enkele zeer enthousiaste ambassadeurs met veel vrije tijd (gepensioneerde, werkzoekende) wel de gelegenheid te geven om aanmeldingen die buiten het seizoen binnenkomen te behandelen. Geef hen ook een taak mee binnen de werkgroep.
• Zorg dat alle verschillende onderdelen op elkaar zijn afgestemd. Maak een project- en communicatieplan waarvan voornoemde tips onderdeel uit maken.

Inspectie (leen) koffer energie ambassadeur

Ook kun je eraan denken om uw energieambassadeurs uit te rusten met een 'inspectie koffer'

Vaak is deze voordelig samen te stellen met behulp van lokale ondernemers zoals bouwmarkten, uit het bezoek van de energieambassadeur volgt mogelijk ook weer omzet voor die lokale ondernemers, zo helpen we elkaar naar een gezonde toekomst.

Na het 'bezoek seizoen'  kan de gemeente de koffers weer inemen en gereed maken voor het nieuwe seizoen.
Als een project eenmaal is opgezet kost het niet veel moeite om dit jaarlijks te herhalen. Immers de actielijst en planning van
voorgaande jaren kan als leidraad worden aangehouden.

Een voorbeeld van zo'n inspectie koffer

• Een alu koffer met draagriem  (Alutec 460 x 360 x 165 mm)
• Inhoudsopgave geplastificeerd
• Infrarood thermometer met laserpointer (lees eenvoudig temperaturen af van muren / leidingen) (Basetecht IRT-350)
• Energiekostenmeter (Als voorbeeld om te tonen aan bewoners, zij kunnen tussen de stekker van een apparaat zoals bijvoorbeeld een aquarium deze meter plaatsen gedurende 'n week om te zien wat zo'n toestel nu eigenlijk verbruikt aan energie) (Cost Control 3000E)
• Verlengsnoer (voor het zelf doen van een korte meting)
• Schroevendraaier
• Breinaald (nummer 4) (door buiten een opening in de gevel te zoeken kun je met een breinaald vaak eenvoudig voelen of er isolatie in de spouw zit, en hoe dik deze is.)
• Rolmeter/rolmaat (voor het meten van isolatie dikte en om naast bovenstaande breinaald te houden voor spouwdikte bijvoorbeeld)
• Inspectie spiegeltje 70 cm (voor onder of achter toestellen te kijken, of in de kruipruimte zonder er zelf in te hoeven)
• LED zaklamp (inspectie op donkere plaatsen zoals de kruipruimte of achter schotten op zolder)
• Klembord voor formulieren
• Electronische gasaansteker (door deze voor dubbelglas te houden kun je aan het aantal reflecties zien of er coatings zijn aangebracht, tevens kun je bijvoorbeeld 'trek' vaststellen / uiteraard is voorzichtigheid geboden)
• Balpen
• Notitieblok
• (eventuele gebruiksaanwijzing van infrarood thermometer en energiekostenmeter)

Tot slot:  Natuurlijk verdient het ook aanbeveling om jaarlijks, samen met de energieambassadeurs, een evaluatie te doen.
Immers van elkaar kunt u leren en verbeteren richting de komende jaren.

Veel succes met het opzetten en onderhouden van een Energie-ambasadeurs project in uw gemeente !